आईन्याची सुगंधा

आईन्याची सुगंधा

गेल्या काही दिवसांपासून अनेक गोष्टी टेकडीवर चकवत होत्या. त्यात पक्षी, प्राणी आणि चक्क स्थिर असलेल्या वनस्पतीही आमच्या सोबत लपंडाव खेळत आहेत. गेल्या महिन्यापासून बारतोंडीही आपल्या फुलांसकट तोंड वर करून आपला झेंडा मिरवत होती. मगरीच्या पाठी प्रमाणे असणारे तिचे खोड तिच्या मिरवामिरवीला भक्कम साथ देत होते. बारतोंडी एवढी बहरली होती की तिचा सुगंध आमच्या ओळखीचा झाला. 

आज आम्ही दोघींनी नेहमीप्रमाणे चालायला सरूवात केली. नेहमीच्या ठिकाणी पळसाजवळ थबकलो. ढगाळलेल्या वातावरणात वाऱ्याच्या झुळकेसरशी ‘तोच’ सुगंध पसरला. कितीतरी दिवसांपासून या सुगंधाचा शोध सुरू होता. दिसलं फूल की अलगद नाक त्या पर्यंत पोचवायचं, आणि या सुगंधाचा शोध घ्यायचा. असं आमचं कित्येक दिवसांपासून सुरू होतं.

छ्या.. पण हा काही बारतोंडीचा सुगंध नाही. आजूबाजूला गवत उंचीने वाढू पाहत होतं, पळसाच्या पापड्या पडून अनेक रोपे उगून आली होती.. सुगंध येण्यासारखं काहीच दिसेना. आपल्या नहमीच्याच वनस्पती आजूबाजूला.

“फक्त मलाच सुगंध येतोय का? अश्विनी तुलाही येतोय का? “ मी. 

“हां वाटतोय थोडासा” म्हणून ती ही पुढे जाऊन शोधाशोध करू लागली.

दुसऱ्या दिवशी आपल्या नेहमीच्याच एका झाडाजवळ खूप घुटमळलो. या झाडावर आग्या माशा, पक्षी, कीटक यांची मधुरसासाठी झुंबड उडाली होती. फुलटोचा धाडसाने तर आमच्या खूपच जवळ होता. पण हे काय, निरखून पाहिल्यावर .. हे तर आपले नेहमीचच सदगृहस्थ.. आणि तीच सुगंधा यांच्या फुलांमध्ये मध्ये आरुढ झालेली. म्हणजे जवळच्या व्यक्तीला जसं गृहीत धरून दुर्लक्ष करतो ना तसंच काहीसं घडलं.

फुललेला आईन वृक्ष आमच्या सकट अनेक प्रकारच्या माश्या, मुंग्या, पक्षी आणि इतर कीटक यांना आकृष्ट करीत होता. उन्हाळ्यातील याच्या पालवीचा रंग फारच मोहक होता, मला अचानक आठवलं. 'सुगंधा' आईन्याचं अस्तित्व टेकडीवर फारच ठळकपणे मांडत होती. टेकडीवरील जैव विविधता तिला मनसोक्त दाद देत होती.

ही आईन्याची सुगंधा पोटभर पोटात घेतली आणि पुढे निघालो.

  

Scientific information

Botanical Name: Terminalia elliptica /Terminalia tomentosa

मराठी नाव : आईन

पाने साधी मोठी लंबवर्तुळाकार असून पानाच्या खालच्या बाजूस मध्य शिरे जवळ दोन ग्रंथी दिसून येतात.

आईन अस्सल भारतीय वृक्ष आहे. पानांचा स्पर्श मऊ आणि पानांवर लव जाणवते. पाने साधी मोठी लंबवर्तुळाकार असून पानाच्या खालच्या बाजूस मध्य शिरे जवळ दोन ग्रंथी दिसून येतात. कोवळ्या फांद्या आणि पाने तांबूस रंगाची असतात. फुले फांद्यांच्या टोकाला मंजिऱ्यांसारखी तर फळ तीन चार सेमी लांबीचे असून त्याला पाच पंख दिसतात. आईनचे लाकूड अतिशय भक्कम आणि दीर्घायुषी मानले जाते. त्याचा वापर इमारती लाकडे, हत्याराच्या मुठी, लाकडी घाणे तयार करण्यासाठी केला जातो. आइनाची साल डिंक औषधात वापरतात.

संदर्भ: देशी वृक्ष, श्री. द. महाजन

- रूपाली भोळे
proopalee@gmail.com