आपट्याचं झाड आणि सोनपाखरं

...

एकदा तर ते घर मला गेल्या जन्मात घेऊन गेलं. त्या वेळी मी पक्षीण होते. सुगरण. आमच्या लग्नाआधी, "हे पाहा मी तुझ्यासाठी किती खोपे बांधतोय - त्यांतला हवा तो निवड" म्हणून सांगत ’तो’ माझ्यापाशी आला तो स्वतःच हळदिवा होऊन. बाभळीच्या काटेरी झाडावरच्या त्या सुरक्षित घरांची अंतरंगंही किती मऊ मुलायम होती! माझ्या स्वप्नातल्या बाळांच्याच स्पर्शासारखी जणू! मीही मोहरून मग त्याच्याजवळ गेले तेव्हा तो आणखीच साजरा दिसू लागला होता. त्या वेळीही हवा पावसाळीच होती. पिवळ्या तेजस्वी उन्हांचा सारा अर्क त्यानेच शोषून घेतला म्हणून का आभाळ तसं भरून आलं असेल आणि ढगांच्या पापण्या ओलावल्या असतील?

(सुनीता देशपांडेंच्या "आहे मनोहर तरी... मधून) 

.....

टेकडीवरच्या झाडांवर लटकलेली सुगरणींची असंख्य घरटी पाहाताना सुनीताबाईंचा हा हळदिवा पक्षी मनात रुंजी घालत असतो. 

गेल्यावर्षी आपट्याच्या झाडांवर सुगरणींची बरीच घरटी होती. अगदी पूर्ण बांधलेली. यावर्षीही त्याच झाडांवर जून महिन्यात त्यांची घरटी बांधण्याची लगबग सुरू झाली. टेकडीवर शिंदीचीही झाडं आहेत. त्याच्या चिवट पानांचा एकेक धागा काढून ते धागे त्यांनी घरट्यासाठी वापरले. सगळी घरटी झाडाच्या पूर्व दिशेच्या पसाऱ्यावर. शिंदीच्या झाडाकडून आपट्याच्या झाडाकडे अशा त्यांच्या कितीक फेऱ्या झाल्या असतील. एकेक हिरवा धागा काढून, तो घरट्य़ात आणून गुंफायचा. माना वेळावत, उलटंपालटं होत, तो नीट गुंफ़ला गेलाय ना याची खात्री करून घ्यायची. सोबतीला सततचा चिवचिवाट. किती लोभस! 

 

काही काळ गेला आणि त्यांना कोणत्या अरिष्टाची चाहूल लागली माहिती नाही. पुढच्याच महिन्यात पाहिलं, तर आपट्याच्या झाडावरची सगळी घरटी  तशीच अर्धवट सोडून त्यांनी इतर झाडांकडे मोर्चा वळवला. यावर्षी टेकडीच्या पायथ्याचं एक बाभळीचं झाड त्यांनी निवडलं होतं. आसपास अगदी नरकघाण कचरा असणारं. त्या झाडावर त्यांचे संसार फुलले. 

आता आपट्याच्या झाडांवरची त्यांची ती अर्धवट बांधलेली घरटी वाऱ्यापावसात नष्ट झालेली आहेत. दसऱ्यानंतर टेकडीवर गेलं की आपट्याची झाडंही दरवर्षीप्रमाणेच ओरबाडलेली, फांद्या तोडलेली, बोडकी दिसतील. ही झाडं या सोनपाखरांमुळे आणि सोनपाखरांसाठी फुलता्त हे आपल्या गावीही नसेल.      

पण माणसं कशीही वागली, तरी झाडं काही मनात ठेवणार नाहीत. शक्य असेल तोवर पुन्हा पुन्हा सगळी शक्ती एकवटून फुलत राहातील, बहरत राहतील, हळदिव्या, सोनेरी पक्ष्यांना बोलावत राहतील. नवनिर्मितीचा उत्सव जागता ठेवतील. 

.....

दसऱ्यानिमित्त अनेक शुभेच्छा!!

- अश्विनी केळकर

 

.....

#tekdi